خلاصه کامل محتوا
در این محتوا با استناد به آیات قرآن توضیح داده می شو که خداوند انسان را در دنیایی آفریده که آمیخته از خیر و شر، راحتی و سختی است. بلایا و مشکلات دنیوی بخشی از سنت الهی و لازمه زندگی در عالم ماده هستند. برای مواجهه درست با سختی‌ها، فرد مؤمن باید در هر حادثه به یکی از اسماء الهی توجه کند و متناسب با آن، نام خدا را بر زبان آورد؛ مانند “علیم” در زمان جهل، “شافی” در بیماری، “هادی” در گمراهی، و “رحیم” در هنگام بلا.
همچنین بر خودکاوی تأکید شده که ریشه بیشتر گرفتاری‌ها در اعمال، نیات، صفات ناپسند و حجاب‌های روحی خود فرد نهفته است، نه عوامل بیرونی. بنابراین گام اول، شناخت این ریشه‌های درونی و مبارزه با آنها است.
گام دوم، انتخاب و تکرار یکی از اسماء الهی متناسب با مشکل است و گام سوم، ایمان و یقین کامل به اثرگذاری این اسماء. تکرار اسماء الهی نباید با نیت کسب توانایی‌های خارق‌العاده یا مقاصد دنیوی باشد، بلکه تنها برای نزدیکی به خدا و جلب رضای او انجام شود.
در ادامه توضیح داده شده که برخی از اسماء جمالی برای جلوگیری یا رفع بلا هستند، درحالی که اسماء جلالی ممکن است باعث ایجاد یا تعمیق بلا شوند، معمولاً در مواجهه با دشمنان یا ظالمان. هر بلا و مصیبت تجلی یکی از اسماء الهی به‌ویژه اسم “قهار” یا “زار” است و شدت و زمان آن بر اساس حکمت الهی تعیین می‌شود. در نهایت، هر گناه و صفت ناپسند، بلا و تجلی متناسب خود را به دنبال دارد.
آغاز محتوا
- مواجهه با خیر و شر در عالم:
خداوند در قرآن می‌فرماید: «ما شما را با شر و خیر می‌آزماییم.» در این عالم، هم شر وجود دارد و هم خیر، ولی خیر بر شر غلبه دارد. هر مخلوقی جنبه ای از خیر و جنبه ای از شر دارد، اما خیر غالب است. سختی‌ها و مصیبت‌های زندگی بخشی از اقتضائات عالم طبیعت هستند: «لقد خلقنا الانسان فی کبد»؛ ما انسان را در رنج آفریدیم. این یک سنت الهی است که عالم ماده با حوادث تلخ و دشواری‌ها همراه باشد، اما آسانی نیز در کنار سختی است: «انّ مع العسر یسرا».
- تأثیر عالم غیب و تطهیر گناهان:
در عالم غیب برای مؤمنان خیر خالص وجود دارد و شر و تلخی در آن راهی ندارد. در عالم مثال، خیر و شر برای تطهیر گناهان به هم آمیخته اند و شرِ آن برای پاکسازی نفس است. بنابراین، در عالم ماده، بلاها و سختی‌ها اجتناب ناپذیرند و انسان مؤمن و حکیم باید در مواجهه با هر بلا و مشکل، نظر به اسمی از اسماء خداوند داشته باشد.
- انتخاب اسماء الهی متناسب با موقعیت:
وقتی انسان در جهل است، باید خداوند “علیم” را بخواند؛ در بیماری، “شافی” را؛ وقتی راه زندگی یا راه معنوی را گم کرده است، “هادی” را؛ و هنگامی که به دنبال انس با خداست، “انیس” و “رفیق” را که از اسماء جمالی خداوند هستند. اما در هنگام بلا و مصیبت، باید “رحیم” را صدا زد تا رحمت الهی شامل حال شود و نه “قهار” را.
- جایگاه صمدیت و غنای الهی:
خداوند دارای صمدیت و غنای مطلق است و کامل ترین معبود برای همه موجودات است. نام‌های “صمد” و “غنی” سیمای کامل حقیقت الهی را نشان می‌دهند. در سوره توحید، “الله” همراه با “صمد” آمده است تا کمال مطلق او را یادآور شود. بر اساس صمدیت و غنا، خداوند همه نیازهای ما را برطرف می‌کند.
- ضرورت خودکاوی در سختی‌ها:
در بروز مصیبت‌ها، مؤمن باید علل بروز را در خود جستجو کند. هر گرفتاری ریشه در اعمال بد، نیت‌های فاسد، حجاب‌های روحی، گناهان، خلقیات ناپسند و افکار غلط دارد. ممکن است این ریشه‌ها شامل شرک، کفر، کبر، حسادت، نفاق، غرور یا عجب باشند. این گرفتاری‌ها بیرون از وجود فرد نیستند بلکه از ساختار وجودی و شاکله شخصیت او ناشی می‌شوند. پس نخستین وظیفه، شناخت و مبارزه با این مبادی درونی است.
- تطبیق اسماء الهی با مشکلات:
اگر فرد حکیم و بصیر باشد و ریشه بلا را بشناسد، باید متناسب با آن، اسمی از اسماء الهی را تکرار کند. در تمام بیماری‌ها و سختی‌ها، توسل به اسم “رحیم” توصیه می‌شود و از رحمت و لطف خداوند باید طلب یاری کرد.
- اثرگذاری ذکر اسماء الهی:
ذکر اسماء الهی تأثیرگذار است و باید نوع نگاه ما به این اسماء روشن، منظم و اصلاح شده باشد. یقین به تأثیر این اسماء شرط اساسی است؛ خواه بلا یا گرفتاری ای وجود داشته باشد یا نه. هدف از ذکر اسماء باید تقرب به خدا و بندگی و رضایت الهی باشد، نه بهره برداری برای کرامات یا تسخیرات و باید به تمام اسماء الهی یقین توحیدی داشته باشیم، همانطور به این نکته توجه داشته باشیم که تمام اسماء الهی جلوه رحمت الهی هستند و آنچه اصالت دارد در برطرف شدن بلایا رفع حجاب قلبی است ، هر بلا ، عذاب ، گرفتاری و مصیبتی که برای مومن به وجود می آید ریشه در خلقیات ، نیات، بدی ها ، حجاب های روحی و ضعیف بودن ارتباط او با خالق دارد.
- تقسیم بندی اسماء الهی در رابطه با بلایا:
برخی اسماء الهی برای جلوگیری از وقوع بلا هستند، برخی برای رفع بلا پس از وقوع آن. گروهی دیگر از اسماء، مخصوص ایجاد یا تعمیق بلا هستند که معمولاً از اسماء جلالی مثل “قهار” و “زار” می‌باشند. ترکیب دو اسم جلالی با هم، می‌تواند شدت و تعدد بلا را افزایش دهد. این گونه اسماء گاه برای دشمنان، کفار و منافقان استفاده می‌شود.
- تناسب بلا با اعمال و مبادی غیبی:
هر بلا ریشه‌ای در اعمال و اخلاق ما و نیز ریشه ای در مبادی غیبی اسماء دارد. مجازات‌ها متناسب با نوع عمل و گناه هستند و گاه جزا از جنس همان عمل است. شدت، زمان و کیفیت هر بلا با حکمت الهی و بر اساس تجلی اسماء خاص تعیین می‌شود. برای مثال وقتی ترک ذکات می شود بارش باران کم می شود. بیشتر بلاها تجلی اسم “زار” و سایر اسماء جلالی‌اند، در حالی که جلوه‌های رحمت و اسماء جمالی نیز در آنها وجود دارد.
متناسب با هر خلق ظلمانی جلوه ای از اسم زار تجلی می کند و تعدد تجلیات اسم زار مربوط به تعدد خلقیات ، ظلمت ها و گناهان است و فضیلت ها تجلی اسماء جمالی هستند. در نهایت اندازه ، کمی و کیفیت و زمان وقوع بلاها مربوط به حکمت های الهی هست.
