بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم.
- خلاصه محتوا:
طهارت به معنای پاکی از آلودگی‌های ظاهری و باطنی تبیین می‌شود. طهارت ظاهری با آب و طهارت باطنی با اعمالی مانند توبه، استغفار و رعایت احکام الهی حاصل می‌شود. گناه به عنوان نجاست باطنی سبب پراکندگی شخصیت و کاهش حضور معنوی انسان می‌گردد، در حالی که طهارت به وحدت، تمرکز و توجه روحی منجر می‌شود. هر عمل صالح و عبادی، سهمی از طهارت و حضور را برای فرد ایجاد می‌کند و باعث نزدیکی روح به پروردگار می‌شود.
در این متن تأکید می شود سلوک معنوی باید متناسب با زمانه باشد و امروز برخلاف گذشته که خلوت گزینی یا ذکر و چله نشینی اهمیت داشت، سلوک اجتماعی مانند فعالیت‌های جهادی، کار جهادی، جهاد تبیین و خدمت به خلق اهمیت یافته است. امروزه حضور فعال در مسائل اجتماعی و رعایت احکام الهی در این عرصه ها خود یک نوع سلوک است. در نهایت، جدایی از تعلقات دنیا، رضایت خداوند و خدمت به بندگان ستون‌های اصلی سلوک امروزی شمرده می‌شوند.
طهارت به معنای پاک شدن از آلودگی و نجاست می‌باشد. نجاسات ظاهری با طهارت ظاهری و به وسیله آب پاک می‌شود؛ اما نجاسات باطنی یا معنوی با طهارت باطنی پاک می‌شود.( یعنی با طهارت حواس، خیال ، عقل و قلب پاک می شود) .گناه، نوعی نجاست باطنی است و بنابراین باطن انسان را آلوده می‌سازد و باید با طهارت باطنی مانند توبه، استغفار، و عبادت آن را زدود.
- توضیح تفاوت طهارت ظاهری و باطنی:
همانطور که آب، پاک کننده آلودگی‌های ظاهری است، توبه و اعمال عبادی و معنوی نیز پاک‌کننده آلودگی‌های باطنی به شمار می‌رود. هر یک از این طهارت‌ها، آثار و نتایج خاص خود را دارند؛ یکی موجب پاکی ظاهری و دیگری موجب پاکی باطنی انسان می‌شود. همچنین، طهارت، حضور و توجه را در انسان ایجاد می‌کند. یعنی انسان به واسطه طهارت، به مرحله‌ای از حضور و تمرکز روحی می رسد و از پراکندگی و غفلت رهایی می‌یابد.
- نقش اعمال عبادی در افزایش طهارت و حضور:
با انجام هر عمل صالح یا اعمال عبادی، نوعی طهارت برای انسان ایجاد می‌شود. زیرا در اثر انجام چنین اعمالی، توجه انسان به سوی خداوند جلب می‌شود و این توجه به معنای هم نشینی و حضور در محضر خدای متعال است.
( این هم نشینی حضور و توجه به دنبال خود دارد. طهارت را در احکام شریعت تقسیم کرده اند.انسان با انجام هر عمل صالح وعبادی به نوعی سهمی از عبادت، معنویت و حضور، وحدت و یکپارچگی را پیدا می کند . )
- اهمیت طهارت در وحدت روح و شخصیت انسان:
طهارت با نوعی ترک تعلق همراه است. هرچه طهارت بیشتری در وجود انسان باشد، پراکندگی شخصیت کاهش می‌یابد و وحدت و یکپارچگی بیشتری حاصل می‌شود. بنابراین، طهارت رابطه مستقیمی با حضور و توجه دارد و به همان نسبت، انسان از وحدت وجودی بیشتری برخوردار می‌شود. در مقابل، گناه باعث پراکنده شدن وجود انسان و از بین رفتن یکپارچگی روح می‌شود؛ زیرا روح به غیر از حق نظر کرده است و توجه انسان و اراده او به چند جا تقسیم می شود و این یعنی از وحدت او کاسته شدن. اما عمل به احکام دین و ترک گناه طهارت ، وحدت و توجه را به همراه دارد و باعث اتحاد با عالم غیب می شود.
- طهارت؛ عاملی برای ارتباط و اتحاد با عالم غیب:
عمل به احکام دینی و ترک گناه، طهارت و وحدت و حضور را به دنبال دارد. این وضعیت در نهایت باعث اتحاد با عالم غیب می‌شود. در هر عبادتی، نوعی توجه به خداوند، ترک تعلقات دنیوی، ایجاد معنویت و طهارت دیده می‌شود. زیرا هدف همه عبادت‌ها، تحقق خواست و اراده الهی است و این امر خود موجب گسترش ظرفیت روح انسان می‌گردد. به همان اندازه که طهارت افزایش می‌یابد، حضور و دریافت معنوی نیز بیشتر می‌شود و فیوضات بیشتری از عالم غیب نصیب انسان خواهد گشت.
- لزوم منطبق بودن سلوک با اقتضائات زمانه:
هر دوره ای اقتضائات خاص خود را دارد و سیر و سلوک، باید متناسب با آن زمانه باشد. به عنوان مثال، در گذشته برخی شیوه‌های سلوک همچون: خلوت نشینی، ذکر گفتن و چله نشینی رایج و مؤثر بود، اما امروزه سیر و سلوک باید رنگ و بوی اجتماعی به خود بگیرد و در قالب حضور در تلاطم های سیاسی – اجتماعی و عمل به دستورات الهی در این عرصه ها نمود پیدا کند.
- ضرورت سلوک اجتماعی در عصر حاضر:
در زمان کنونی، سلوک فردی جای خود را به سلوک اجتماعی داده است. به عبارت دیگر، حضور در فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و رعایت قواعد شرعی در این زمینه‌ها خود نوعی سلوک معنوی محسوب می‌شود. خدمت به خلق در ابعاد مختلف اجتماعی نیز مصداق سلوک به شمار می‌رود. امروزه سه نوع سلوک مطرح است: سلوک جهاد تبیین، سلوک کار جهادی و سلوک جهاد نظامی. این سه نوع سلوک بر سلوک فردی و ریاضتی برتری یافته‌اند.
مدیریت حاکمیت دینی و جهاد نظامی با شرک و کفر و نفاق سلوک اجتماعی است .
- ویژگیهای اساسی سلوک در زمان حاضر:
در مجموع، ارکان اصلی سلوک معاصر عبارت است از: جدا شدن از تعلقات دنیوی، جلب رضایت خداوند، توجه به او و خدمت به خلق. امروز، مراقبه و بندگی در حضور جمع اهل ایمان و ایفای نقش فعال اجتماعی از اهمیت بالاتری نسبت به سلوک فردی برخوردار شده است.
