چکیده:
این سخنرانی به بررسی رابطه طهارت با فیض الهی و حضور پرداخته و مبانی آن را بر اساس اصول دینی، آیات و احادیث تبیین می‌نماید. ائمه معصومین به‌عنوان واسطه‌های اصلی فیض معرفی می‌شوند، چراکه طهارت کامل و مطلق دارند. واسطه‌های فیض از درجات مختلفی برخوردارند و این درجات بستگی به میزان طهارت آن‌ها دارد؛ از مجردات عقلی، مثالی و برزخی گرفته تا موجودات عالم ماده. طهارت روح کلید ارتباط با ملکوت، احساس حضور الهی و ادراک توحید است. خداوند به‌عنوان علت اصلی فیض، بی‌واسطه و از طریق اسما و واسطه‌هایی نظیر معصومین، موجودات مجرد، و حتی عناصر طبیعی نظیر آب و خاک، فیض را به عالم هستی جاری می‌سازد. حضور خدا در تمام مظاهر عالم به صورت فعال و بی واسطه مشاهده می‌شود و این همان مفهوم “توحید فعل” است. از سوی دیگر، هر موجودی به میزان طهارت خود درک فیض الهی، احساس حضور و توانایی در فاعلیت دارد. این رابطه میان طهارت و وساطت فیض، اصل بنیادی است که در تمام مراتب خلقت جریان دارد.
مقدمه‌ای بر مفهوم طهارت و ارتباط آن با فیض الهی:
در این بحث، رابطه میان طهارت و فیض الهی به‌عنوان موضوع اصلی بررسی می‌شود. بر اساس مبانی دینی، آیات و احادیث اسلامی، طهارت نقشی اساسی در وساطت فیض ایفا می‌کند. ائمه اطهار، فرشتگان و اولیای الهی، واسطه‌هایی برای رساندن فیض الهی به عالم هستند. وساطت فیض این واسطه‌ها به طور مستقیم با طهارت آن‌ها مرتبط است؛ بدین معنا که هرچه طهارت یک واسطه بیشتر باشد، توانایی او در وساطت فیض نیز گسترده‌تر خواهد بود. به همین دلیل، واسطۀ فیض مطلق، تنها برای معصومین معنا دارد.
- درجات واسطه های فیض بر اساس طهارت:
ائمه معصومین به‌عنوان واسطۀ فیض مطلق، مسئول رساندن فیض از حق تعالی به سایر موجودات هستند. پس از آن‌ها، انبیا، اولیای الهی، فرشتگان و موجودات مجرد نظیر مجردات عقلی و مثالی واسطه فیض‌اند. این مجردات نیز خود به ترتیب واسطه فیض بر مراتب پایین‌تر نظیر عالم ماده هستند. به عبارت دیگر، هر موجودی، به نسبت طهارت و تجردش، واسطۀ فیض برای موجود پایین‌تر از خود خواهد بود.
مجردات عقلی به دلیل طهارت بیشتر، فیض مستقیم را از انسان کامل دریافت کرده و آن را به مجردات مثالی منتقل می‌کنند. این ترتیب در نهایت به عالم ماده ختم می‌شود، که عناصر آن نظیر آب، خاک و آتش نیز به دلیل طهارت تکوینی واسطه فیض الهی برای انسان‌ها محسوب می‌شوند.
- طهارت: کلید حضور الهی و ارتباط معنوی
طهارت روح تأثیر مستقیمی بر حضور انسان در برابر حق تعالی و احساس اتصال به ملکوت دارد. به مقدار افزایش طهارت، انسان توجه بیشتری به غیب پیدا می‌کند و احساس توحیدی‌اش عمق بیشتری می‌یابد. طهارت روح، کلیدی برای ادراک حضور حق در عالم و احساس ارتباط با عالم ملکوت است. همین طهارت است که امکان درک حضور الهی و احساس یگانگی با ذات حق را فراهم می‌آورد.
انسان بدون طهارت روح، قادر به فهم حضور و ادراک فیض الهی نخواهد بود. به عبارت دیگر، طهارت روح، مقدمه احساس حضور حق و اتصال به ذات احدیت است.
- رابطه طهارت با اسما و افعال الهی:
در این بخش، به ارتباط طهارت با اسما و افعال الهی پرداخته می‌شود. خداوند خود عین طهارت است و از طریق اسما و صفاتش، فیض را به مخلوقات می‌رساند. اسمای الهی واسطه فیض الهی به دیگر واسطه‌ها، نظیر معصومین و موجودات مجرد، هستند. از دیدگاه دینی، حضور خداوند در تمام مظاهر عالم به صورت مستقیم و بدون واسطه برقرار است. این حضور مستقیم خداوند در عالم، به معنای “توحید فعل” تعبیر می‌شود. به همین جهت، فعل هر مخلوق در واقع جلوه‌ای از فاعلیت و تدبیر خداوند است.
- طهارت تکوینی در عالم ماده:
عالم هستی به دلیل داشتن طهارت تکوینی، خود واسطه‌ای برای دریافت فیض الهی است. این طهارت در موجودات عالم ماده نیز به نحوی وجود دارد، چراکه گناه، خطا و نجاست در عالم تکوین معنا ندارند. به همین دلیل، عناصر طبیعت نظیر آب، خاک و آتش به واسطه پاکی و طهارت تکوینی خود، ابزاری برای انتقال فیض الهی به انسان‌ها محسوب می‌شوند.
- نظام تکوین و حضور الهی در عالم
نظام تکوین به طور مستقیم سریان و حضور حق را در عالم نشان می‌دهد. این حضور بی‌واسطه الهی در متن اشیا، همان توحید فعل است که در آن فعل هر مخلوقی، تجلی فاعلیت و تدبیر الهی است. به همین ترتیب، هر جلوه‌ای از موجودات، ربوبیت خداوند را بازتاب می‌دهد. برای مثال، حرارت در خورشید، درندگی در حیوانات وحشی، و زیبایی در گل، نشانه‌های حضور اسما و صفات الهی در مظاهر مختلف است.
نتیجه گیری کلی درباره اصول مرتبط با طهارت و فیض
– در پایان، چند قاعده اصلی بر اساس سخنان ارائه شده جمع‌بندی می‌شوند:
1. هر موجودی به نسبت طهارت خود، واسطه فیض الهی است.
2. هرچه طهارت موجودی بیشتر باشد، وساطت فیض و فاعلیت او نیز قوی‌تر است.
3. انسان به مقدار طهارت روح خود، حضور، وحدت و اتصال با حق تعالی را درک می‌کند.
این اصول زیربنای ارتباط میان طهارت، فیض الهی و حضور در نظام هستی را تشکیل می‌دهند و نشان می‌دهند که طهارت نه تنها عاملی برای ادراک فیض است، بلکه زمینه ساز حضور الهی در زندگی و ارتباط با عالم معنا است.
