تبیین آثار گناهان و عبادات

خلاصه محتوا: 

در این محتوا، به نقش و آثار عبادت و گناه در ساختار وجودی انسان و چگونگی تحول شاکله انسان از طریق این دو عامل پرداخته می‌شود. انسان به سبب فقر ذاتی خویش به عبادت و بندگی خداوند نیاز دارد و هر عبادتی، تمسکی به اسماء غنی، صمدیت و قیومیت الهی تلقی می‌گردد. از سوی دیگر، هر گناه نادیده گرفتن عظمت و علو الهی است که به تغییر شاکله و فطرت انسان می‌انجامد. 

عبادات درست، به ویژه عبادت معصومین که مملو از طهارت، یقین و بدون گناه انجام می‌شود، بیشترین و سریع‌ ترین تاثیر را در ساختار وجودی و دنیای انسان ایجاد می‌نماید؛ زیرا با یقین به لطف و حکمت و رحمت خدا همراه است و تنها در جهت تقرب محض به خدا انجام می‌گیرد. اگر عبادات با گناه همراه شود، تأثیر مثبت عبادت محدود یا حتی خنثی می‌گردد. 

پاداش عبادت می‌تواند به اشکال مختلفی مانند دفع بلا، اعطای توفیقات معنوی، تثبیت عبادات، القائات معرفتی، یا حتی اعطای بصیرت در تشخیص حکمت الهی در وقایع زندگی جلوه‌ گر شود. بلاها نیز برای مؤمنان می‌تواند نقش کفاره گناه، امتحان الهی و وسیله تعالی روح و بصیرت ‌یابی را داشته باشد. 

در پایان، تاکید می‌شود که نزدیکی به خدا فقط با عبادت خالصانه، یقین به لطف و حکمت او، استمرار در عبادت و دوری از گناه حاصل می‌شود .

مقدمه:

• نیاز ذاتی انسان به عبادت و پرستش :

انسان به سبب فقر ذاتی خود، نیازمند عبادت و پرستش خداوند متعال است. هرگونه عبادت و پرستشی که از انسان سر می‌زند، در واقع تمسکی به اسم غنی و صمدیت و قیومیت الهی به شمار می‌آید؛ یعنی انسان همواره در طلب مدد از صمدیت پروردگار است.

• ماهیت گناه: نادیده گرفتن عظمت و علو الهی: 

هر گناهی که انسان انجام می‌دهد، حقیقتاً به معنای نادیده گرفتن عظمت و علو الهی است. در هنگام ارتکاب گناه، انسان عزت و علو خداوند را لحاظ نمی‌کند و به عظمت او بی‌توجهی می‌ورزد.

• تأثیر عبادت و گناه در ساختار وجودی انسان: 

عبادات سازنده شاکله و مرتبه وجودی انسان هستند و عالم درونی انسان را شکل می‌دهند؛ همانگونه که گناه نیز شاکله و فطرت انسان را دگرگون می‌سازد و انسان را واجد شاکله‌ای نو می‌نماید. 

عوامل دیگری چون نیت‌ها، ادراکات، ملکات، فضائل و رذائل اخلاقی نیز در تغییر شاکله دخیل هستند و گناه یا فضیلت یا رذیلت، هر یک می‌توانند ماهیت شاکله وجودی شخص را تغییر دهند.

• ویژگی‌های عبادت معصومین و تأثیر آن :

اگر عبادات بدون گناه انجام شوند، نظیر عبادت معصومین، از بیشترین اثرگذاری برخوردار خواهند بود. اولاً، سرعت اثرگذاری زیاد است و ثانیاً، وسعت تأثیر نیز فراوان است. 

• علت برتری عبادات معصومین را باید در این پنج ویژگی دانست:

1. انجام عبادت بدون آلایش گناه و ظلمت 

2. یقین کامل به لطف خداوند 

3. برخورداری از اعتدال و مزاج معتدل 

4. دارا بودن طهارت مطلق 

5. یقین کامل به لطف، حکمت و رحمت الهی 

بنابراین، عبادتی که بر پایه طهارت مطلق و یقین به رحمت، توحید و حکمت الهی باشد، با پاسخ الهی مطمئنی همراه می‌شود.

• شرایط عبادت تاثیرگذار و بی‌نقص :

عبادت تأثیرگذار آن است که بدون همراهی با گناه صورت پذیرد و هدف عبادت‌ کننده تنها تقرب به خدا باشد، نه ترس از عذاب یا رغبت به پاداش. چنین عبادتی با یقین مطلق به توحید، بیشترین اثر را دارد، به سرعت مورد اجابت واقع می‌شود و گستره اثر آن وسیع خواهد بود.

• تأثیر گناه بر عبادت: 

اگر عبادت همراه با گناه باشد، آثار مثبت عبادت محدود یا از میان می‌رود و انسان از ثمرات حقیقی عبادت برخوردار نمی‌شود.

• یقین به تاثیر عبادت :

اگر فرد با یقین به عنایت و رحمت و حکمت الهی عبادت کند، بهترین نتیجه را خواهد دید؛ چون چنین عبادی بر پایه توحید و اعتماد قلبی به خداوند استوار است.

• انواع پاداش‌های عبادت: 

پاداش عبادت، خود می‌تواند جلوه‌های متعددی داشته باشد:

– دفع بلا به وسیله عبادت 

– دستیابی به توفیقات جدید معنوی 

– تحکیم و تثبیت نفس عبادت (یعنی استمرار و تقویت آن) 

– پاداش نامحسوس که بنده شاید آن را در نیابد 

– اعطای توفیق عبادت‌های جدید 

– القائات معرفتی و حکمت الهی در دل بنده 

تشخیص حکمت حوادث و بلاها خود نوعی پاداش عبادت بوده و بصیرت به حکمت سنت‌ها و حوادث الهی پاداشی عظیم است. هرکسی نمی تواند حکمت بلایا را متوجه شود و تشخیص بلایا خود نیز حکمت است و این نتیجه عبادت است.

• انواع بلا و رابطه آن با عبادت و گناه :

برخی بلاها برای مؤمن، کفاره گناه محسوب می‌شوند. برخی دیگر نمایش قدرت الهی‌اند و کفاره نیستند. گروهی از بلاها نیز وسیله امتحان و تعالی روح و افزایش معنویت مؤمن به شمار می‌آیند و برخی از گناهان برای تنبیه می باشد.

• نقش استمرار و خلوص در عبادت :

تداوم عبادت نشانه خواسته قلبی انسان است و عبادتی که خالصانه (یعنی فقط برای خدا) انجام می‌شود، هنگامی که تداوم دارد و با طهارت کامل و یقین به لطف الهی همراه است، نتیجه سریع و اثر قطعی و وسیع به جا خواهد گذاشت. اگر کاری خواسته قلبی انسان باشد آن را ادامه می دهد.